ΓΕΡΜΑΝΙΑ: ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ ΑΡΑΓΕ?

Πού θα… κάτσει η μπίλια στη Σύνοδο Κορυφής: «πράσινο» στη γερμανική πρόταση για Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και αναδιάρθρωση χρέους των «προβληματικών» κρατών, «κόκκινο» στα ευρωομόλογα, υπό συζήτηση από Ιανουάριο οι ιδέες για αύξηση κεφαλαίων διάσωσης και ευελιξία στις επεμβάσεις – Φόβοι για νέα θύελλα στις αγορές από τον Ιανουάριο, η Moody’s προειδοποιεί για υποβάθμιση Ισπανίας Τη γερμανική ατζέντα κατάφερε τελικά να επιβάλει η Άνγκελα Μέρκελ στην κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών, που άρχισε χθες το απόγευμα και ολοκληρώνεται σήμερα, απορρίπτοντας κάθε συζήτηση στην παρούσα φάση για έκδοση ευρωομολόγου, που θα μπορούσε να αποτελέσει μια μονιμότερη λύση στο πρόβλημα της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, αλλά με συνέπεια την αύξηση του κόστους δανεισμού για το Βερολίνο. Έτσι, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται ότι θα συμφωνήσουν στη δημιουργία του μόνιμου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας μετά τον Ιούνιο του 2013, αλλά και στη διαδικασία ελεγχόμενων χρεοκοπιών στην Ευρωζώνη, ενώ θα περιμένουν την εξέλιξη του αναμενόμενου νέου θρίλερ στις αγορές ομολόγων από τον Ιανουάριο, για να κρίνουν αν θα προσθέσουν και νέα «όπλα» στο ευρωπαϊκό οπλοστάσιο για την αναχαίτιση της κρίσης.Οι αγορές και οι οίκοι αξιολόγησης κράτησαν υπό πίεση τους ηγέτες της Ευρωζώνης όλες τις τελευταίες ημέρες πριν τη Σύνοδο. Οι πιέσεις δεν ξέφυγαν από κάθε όριο, επειδή τον Δεκέμβριο οι επενδυτές περιορίζουν τις κινήσεις τους, ενόψει του κλεισίματος των βιβλίων για το τέλος της χρονιάς, ενώ και οι δανειακές ανάγκες κρατών και τραπεζών είναι περιορισμένες. Όμως, από τον Ιανουάριο τα ευρωπαϊκά κράτη και οι τράπεζες έχουν να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα βαρύ πρόγραμμα εκδόσεων τίτλων για την αναχρηματοδότηση των χρεών τους. Μόνο η Ισπανία (Δημόσιο και τράπεζες) θα χρειασθεί να αντλήσει τον επόμενο χρόνο σχεδόν 300 δις. ευρώ, δηλαδή ποσό που ξεπερνά το ελληνικό ΑΕΠ! Ήδη χθες η Ισπανία δέχθηκε προειδοποίηση από τον οίκο Moody’s για επικείμενη υποβάθμιση της πιστοληπτικής της αξιολόγησης, ενώ νωρίτερα η S&P είχε προειδοποιήσει ακόμη και για υποβάθμιση του Βελγίου, λόγω πολιτικής αστάθειας, φέρνοντας τις πιέσεις στην «καρδιά» της Ευρωζώνης.
Πώς θα εξελιχθεί η κρίση
Το επικρατέστερο σενάριο για την εξέλιξη της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, με αυτά τα δεδομένα, είναι ότι οι αποφάσεις της Συνόδου των Βρυξελλών αποτελούν μεν ένα σημαντικό, αλλά όχι και τον τελευταίο σταθμό: οι αγορές αναμένεται ότι θα θεωρήσουν το πλαίσιο αντιμετώπισης της κρίσης ανεπαρκές, ενώ θα παραμείνουν σε διαδικασία επαναπροσδιορισμού του κόστους δανεισμού των ασθενέστερων οικονομιών, καθώς ο κίνδυνος ελεγχόμενων χρεοκοπιών ενσωματώνεται πλέον στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο και οδηγεί σε μόνιμα μεγάλη διαφορά αποδόσεων των περιφερειακών από τα γερμανικά ομόλογα. Με δεδομένες και τις μεγάλες χρηματοδοτικές ανάγκες κρατών και τραπεζών το 2011, μεγάλο μέρος των οποίων θα πρέπει να καλυφθούν μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους, αναμένεται ότι στις αρχές του 2011 θα επανέλθουν οι πιέσεις στις περιφερειακές αγορές ομολόγων και στο ευρώ, υποχρεώνοντας την ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία να εξετάσει προτάσεις που χθες έμειναν εκτός ατζέντας στη Σύνοδο Κορυφής.Πρώτη «γραμμή άμυνας» θα είναι η αύξηση των κονδυλίων του προσωρινού μηχανισμού στήριξης, το οποίο έχει «οπλοστάσιο» 750 δις. ευρώ από τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ, που δεν θεωρεί επαρκές για να αντιμετωπισθεί ενδεχόμενη μετάδοση της κρίσης σε μεγάλες οικονομίες, όπως η ισπανική. Αυτή την πρόταση υποστηρίζει σθεναρά και η ΕΚΤ (ακόμη και η «σκληρή» γερμανική πτέρυγα της τράπεζας), καθώς βλέπει ότι κινδυνεύει να μείνει μόνη στην υποστήριξη των ασθενών περιφερειακών αγορών ομολόγων και απαιτεί από τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τις δικές τους «συνεισφορές» στην αντιμετώπιση της κρίσης. Επιπλέον, η ΕΚΤ ζητά να προχωρήσουν άμεσα οι διαδικασίες για το διπλασιασμό των κεφαλαίων της, ώστε να αντιμετωπίσει πιθανές ζημιές από τα ομόλογα περιφερειακών κρατών που έχει ήδη αγοράσει και η αξία τους φθάνει τα 72 δις. ευρώ.Μαζί με την πρόταση για γενναία αύξηση, ακόμη και διπλασιασμό των κεφαλαίων του προσωρινού μηχανισμού, αναπτύσσονται πολλές παράλληλες προτάσεις για τον τρόπο με τον οποίο ο μηχανισμός θα παρεμβαίνει. Προτείνεται, για παράδειγμα, να έχει την ευελιξία να ανοίγει γραμμές χρηματοδότησης κρατών που βρίσκονται προσωρινά σε αδυναμία δανεισμού από τις αγορές με ανεκτό κόστος, χωρίς όμως να χρειάζονται μεγάλα δάνεια για να αντιμετωπίσουν βαθιές κρίσεις. Ή να «ανοίξει» το πεδίο δράσης του μηχανισμού, ώστε να υποστηρίζει και τις συστημικά σημαντικές τράπεζες με ευέλικτες διαδικασίες, ή ακόμη και να παρεμβαίνει στις αγορές για να στηρίζει τις αγορές ομολόγων των ασθενέστερων οικονομιών.
Το «πυρηνικό όπλο»
Πέρα από αυτές τις ιδέες, το πραγματικό «πυρηνικό όπλο» της Ευρωζώνης θα ήταν η έκδοση ευρωομολόγου. Ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, προεδρεύων του Eurogroup, πρωθυπουργός και υπουργός Οικονομικών του Λουξεμβούργου, διατύπωσε την πρόταση να εκδίδονται ευρωομόλογα μέχρι και για το 40% του χρέους των χωρών της Ευρωζώνης και να χρηματοδοτούνται κατά τα λοιπά με τα επιτόκια που ισχύουν για κάθε χώρα, ώστε να μη δοθεί υπερβολικό πλεονέκτημα στις υπερχρεωμένες χώρες. Όμως, η Άνγκελα Μέρκελ αρνείται πεισματικά κάθε συζήτηση για τέτοιες προτάσεις και μετά από τηλεφωνική επικοινωνία της με τον Γιούνκερ αυτός συμφώνησε να μη θέσει το θέμα στη Σύνοδο Κορυφής. Πάντως, δεν αποκλείεται να ανατεθεί από τους ηγέτες στους υπουργούς Οικονομικών η εντολή να διερευνήσουν πιθανές πρόσθετες παρεμβάσεις σταθεροποίησης του ευρώ, ώστε να μείνει ανοικτό το πεδίο συζήτησης για πιο «τολμηρές» ιδέες αλλαγής της αρχιτεκτονικής της Ευρωζώνης και να διατηρηθεί ζωντανή η ελπίδα για ευρωομόλογα. Άλλωστε, στις αρχές του χρόνο ο προσωρινός μηχανισμός στήριξης, το fund ειδικού σκοπού που έχει συσταθεί στο Λουξεμβούργο, θα προχωρήσει στην πρώτη έκδοση τίτλων, που θυμίζει την ιδέα των ευρωομολόγων, για να χρηματοδοτηθεί το «πακέτο» της Ιρλανδίας. Σε αυτή τη διαδικασία θα μπορούσε να «χτιστεί» η δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού κοινών εκδόσεων των κρατών της Ευρωζώνης.Πάντως, στη σημερινή Σύνοδο Κορυφής αναμένεται να εγκριθεί μόνο η παράγραφος που θα προστεθεί στην Ευρωπαϊκή Συνθήκη, ώστε να καταστεί δυνατή χωρίς νομικά προβλήματα η δημιουργία του μόνιμου Μηχανισμού Σταθερότητας. Το κείμενο που είχε συμφωνηθεί πριν τη Σύνοδο ανέφερε ότι: «Τα κράτη μέλη που χρησιμοποιούν ως νόμισμα το ευρώ δύνανται να καθιερώσουν ένα μηχανισμό σταθερότητας για να προστατεύεται η σταθερότητα του συνόλου της Ευρωζώνης. Η παροχή οικονομικής ενίσχυσης από το νέο μηχανισμό θα υπόκειται σε αυστηρούς όρους». Επιπλέον, οι ηγέτες αναμένεται να υιοθετήσουν πλήρως την τελευταία ανακοίνωση του Eurogroup, όπου περιγράφεται με περισσότερες λεπτομέρειες πώς θα λειτουργήσει ο μηχανισμός και με ποια διαδικασία θα ανοίξει ο δρόμος ακόμη και για ελεγχόμενες χρεοκοπίες (θα προηγείται σε κάθε περίπτωση έλεγχος φερεγγυότητας των κρατών από την Κομισιόν και το ΔΝΤ και αν κρίνεται ότι δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν το χρέος τους η χρηματοδότηση από το μόνιμο μηχανισμό θα συνδυάζεται με αναδιάρθρωση χρέους).